افزایش سرمایه

یکی از اصطلاحات رایج که در بازار سرمایه با آن سروکار داریم، مفهوم افزایش سرمایه شرکت‌های سهامی است. در سامانه کدال و اطلاعیه های ناظر بازار بسیار دیده ایم که نماد شرکتی برای افزایش سرمایه متوقف و سپس بازگشایی شده است. در این مقاله تلاش خواهیم کرد تا به طور کامل افزایش سرمایه را بررسی کنیم.

افزایش سرمایه در شرکت‌های سهامی عبارت است از”افزایش اسمی میزان سرمایه ثبت شده شرکت”. به عبارت دیگر افزایش سرمایه یعنی افزایش تعداد سهام منتشره توسط شرکت‌های سهامی.

 

افزایش سرمایه شرکت‌ها عموماً به یکی از دو دلیل زیر است:

تامین منابع مالی جدید برای گسترش فعالیت های شرکت

اصلاح ساختار سرمایه شرکت

 

مراحل تصمیم گیری برای افزایش سرمایه به این شکل است که ابتدا هیئت مدیره نسبت به افزایش سرمایه شرکت تصمیم گیری نموده و این تصمیم را به عنوان یک پیشنهاد در جلسه مجمع عمومی فوق العاده به رای گیری سهامداران می‌گذارد. نکته‌ای که در افزایش سرمایه شرکت‌ها حائز اهمیت است، محل تامین این مبلغ است.

 

🔶انواع روش‌های افزایش سرمایه

 

افزایش سرمایه شرکت‌ها از منابع متفاوتی تامین می شود، اگر بخواهیم روش‌های تامین مالی افزایش سرمایه را بررسی کنیم به ۴ روش زیر خواهیم رسید:

 

🔷افزایش سرمایه از محل سود انباشته

🔷افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها

🔷افزایش سرمایه از محل آورده نقدی

🔷افزایش سرمایه از محل سلب حق تقدم

 

 

🔷افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده

 

شرکت اگر اندوخته و یا سود انباشته‌ای داشته باشد می‌تواند اقدام به افزایش سرمایه کند حال اگر شرکت اندوخته و یا سود انباشته‌ای نداشته باشد و یا نخواهد از این محل برای افزایش سرمایه استفاده کند می‌تواند از محل آورده نقدی سهامداران اقدام به افزایش سرمایه کند. در این حالت از سهامداران خواسته می‌شود که مبلغ جدیدی را برای افزایش دادن سرمایه به شرکت بیاورند و با این کار حق بهره‌مندی از حق تقدم را برای خود محفوظ داشته‌اند.

 

شرکت با تصویب مجمع عمومی فوق‌العاده تصمیم می‌گیرد تا از محل آورده نقدی ، اقدام به افزایش سرمایه کند. بنابراین با توجه به اینکه افزایش سرمایه از این روش، مستلزم تأمین منابع جدید از سوی سهامداران فعلی شرکت است، شرکت حق استفاده و حضور در این افزایش سرمایه را ابتدا به سهامداران می‌دهد. به این صورت که اوراقی تحت عنوان حق تقدم سهام در اختیار سهامداران فعلی قرار می گیرد. سهامدار در مدت زمان مجاز برای معاملات این اوراق می‌تواند یکی از دو اقدام زیر را انجام دهد:

 

راه اول) پرداخت پول:

 

در این روش سهامداران به ازای هر سهم باید مبلغی را به شرکت پرداخت نمایند. این مبلغ ممکن است به اندازه ارزش اسمی هر سهم که در ایران برابر است با ۱۰۰۰ ریال است باشد و یا بیشتر از این مبلغ  بوده و تا قیمت روز هر سهم تعیین شود. همانطور که بیان شد معمولا در ایران از سهامداران می‌خواهند که به ازای هر سهم ۱۰۰تومان (ارزش اسمی) به حساب شرکت واریز کنند اما اگر این عدد بیشتر از این مبلغ باشد تحت عنوان صرف سهام در قسمت حقوق صاحبان سهام در سمت چپ ترازنامه شرکت نشان داده می‌شود که بر طبق قانون تجارت حساب صرف سهام نمی‌تواند به عنوان سود بین سهامداران شرکت توزیع شود. به عنوان مثال چنانچه از سهامداران خواسته شود که بجای ارزش اسمی هر سهم، مبلغ ۱۲۰ تومان برای هر سهم واریز کنند، ۲۰ تومانی که مازاد بر ارزش اسمی از سهامدار دریافت می‌شود، به عنوان صرف سهام در نظر گرفته خواهد شد.

 

راه دوم) فروش حق تقدم:

 

به جز پرداخت مبلغ اسمی هر سهم، سهامدار قبلی می‌تواند نسبت به فروش این اوراق در مدت زمانی که برای آن تعیین می‌شود اقدام نماید. اگر سهامداران به هر علتی تمایل نداشته باشند که از حق تقدم‌های خود استفاده کنند می‌توانند این اوراق را به سرمایه گذاران دیگر بفروشند که این نقل و انتقال از طریق شرکت‌های کارگزاری بورس اوراق بهادار و فرابورس ایران امکان پذیر است. خریدار اوراق حق تقدم، باید علاوه بر پرداخت مبلغی که بابت حق تقدم به فروشنده می‌پردازند مبلغ مطالبه شده توسط شرکت را نیز به حساب شرکت واریز نماید. باید توجه داشت که معمولا مهلت استفاده از گواهی های حق تقدم در خرید سهام جدید، در یک بازه زمانی ۶۰ روزه خواهد بود.

 

چنانچه سهامداران در مهلت مقرر اقدام به پذیره نویسی نکنند (یعنی مبلغ مطالبه شده توسط شرکت را واریز نکنند) و یا از فروش گواهی حق تقدم خود صرف نظر کنند، شرکت پس از اتمام دوره پذیره نویسی، گواهی‌های باقیمانده را به عنوان حق تقدم استفاده نشده از طریق بورس اوراق بهادار در معرض فروش عمومی (پذیره نویسی عام) قرار می‌دهد و پس از فروش، مبلغ حاصل از فروش را به حساب سهامداران قبلی واریز می‌کند. به این صورت افراد جدید می‌توانند حق تقدم استفاده نشده را خریداری کرده و از این طریق جایگزین سهامداران قبلی شوند.

 

 

🔷افرایش سرمایه از محل سلب حق تقدم

 

۱- تقسیم نقدى صرف سهام بین سهام‌داران قبلى : در این ارتباط لازم است شرکت به اطلاع صاحبان سهام برساند که سود نقدى توزیع‌ شده از محل صرف سهام یا بازده سرمایه است نه از محل فعالیت عملیاتى و بازرگانى شرکت و با توزیع نقدى صرف سهام میان سهامداران قبلى چیزى جز افزایش سرمایه به قیمت اسمى نصیب شرکت نخواهد شد.

 

۲- توزیع سهام جدید میان سهام‌داران جدید به ازاى صرف سهام : در این مورد برابر حساب صرف سهام، سهام جدید به قیمت اسمى منتشر و به سهامداران قبلى داده می‌شود. به نظر مى‌رسد پس از توزیع سهام جدید، نتیجه این نوع افزایش سرمایه براى شرکت برابر با افزایش سرمایه به قیمت اسمى است.

 

۳- انتقال صرف سهام به اندوخته شرکت : در این مورد صرف سهام همانند سایر حساب‌هاى اندوخته شرکت، ذیل حقوق صاحبان سهام قرار مى‌گیرد و متعلق به کلیه سهامداران اعم از قبلى و جدید مى‌شود. این نوع مصرف صرف سهام مورد نظر و توجه شرکت‌ها و سازمان بورس است که با تامین مالى صرف سهام پشتوانه و بنیه مالى شرکت براى انجام طرح‌ها و پروژه‌ها و سرمایه‌گذارى قوى مى‌شود.